seriq uyghurtilining yoqap kitishi

siriq uyghurlar (yugur milliti) üch hil til qollinidu. (1)gherbi yugur tili (2)sherqi yugur tili (3) hansu tili    .   

gherbi yugur tili “尧乎尔语”“yoghor” tili dap atilidu bu til altay til sistimisining türki bölikiga tawa bolup qedimi türki tili alahidiligi bir qeder köp saqlanghan .shundaq eytishqa bolidiki bu til qedimi uyghur tilining üzündisidur

bu tilni qollinidighanlar asasen su nan yugur aptonom nayisning gherbida olturaqlashqan bolup bügünki明花区minghua rayonining莲花乡 lianhua kanti 明海乡 minghai kanti .大河区 dahe rayoning韭菜沟乡 jiu cai gou kanti.皇城区 huang cheng rayoning马营乡ma ying xiang kantiliride .                   

sherqi yugur tili “恩格尔语”en,ger tili dep atilidu .altay til sistimisining monggul bolikiga tawa ,bu tilni qollinidighanlar asasen aptonom nayining东部康乐区 sherqi kangle rayoning康乐乡 kangle,红石窝乡 hongshiwo,青龙乡 qinglong qatarliq kantlirida .大河区dahe rayoning 红星乡hongxing kantide shundaqla 皇城区huangcheng rayonining 北峰乡beifeng ,北极乡beiji ,i东滩乡dongtan kantlirida .                     

hansu tilini qollinidighanlar asasen 明花区前滩we酒泉县黄泥堡qatarliq jaylarda olturaqlashqan siriq uyghurlar. oxshimighan tilni qollinidighan siriq uyghurlar hansu tili arqiliq öz ara alaqa qilidu .uningdin bashqa gherbi yugur tili yaki sherqi yugur til bolsun kopligan hansu tilini qobul qilip ishletken bolup   tarqilish dairisi bir qeder keng . tekshürüshlerge asaslanghanda 大河区dahe rayoni、皇城区huangcheng rayonidiki bir qisim kishiler ikki hil tilni pishshiq bilidiken .undin bashqa 皇城区huangqü rayonidiki kop kishilermu zangzu tilini sozliyeleydiken siriq uyghurlarning ajdadi qedimi uyghur yiziqini ishletken bolup ,kiyinche siriq uyghurlar yiziqi ishlitishtin toghtap qalghan bolup hazir ularning yiziqi yoq ,hansu yiziqini ishlitidu       ..       

Siriq   uyghur    yiziqining yoqulup kitishining    eng    asaliq sawabi   :    ming , qing handanliqi    gherbi   shimal   her   millet   helqige   rehimsizlik shepqetsizlik   bilen   milletni   yoqitish   siyasitini   yurguzgen ,   siriq uyghurlarmu   buning sirtida   qalmighan .   eyni   waqitta   uyghur   we   mongghullar   ozining   yiziqini   ochuq   ashkara   ishlitelmigan ,   eger   yiziqini   ochuq   ashkara   ishletkende esli -weslilini   qoymay   qirilish    hewpige duch    kiletti .   bolupmu   ching ,   ming   handanliq   dewridiki her    qitimliq   tajawuzchiliq   kingeymilik   urushlirida ,   urush malmanchiliqida   siriq   uyghurlarning    nopus   sani   intayin   tizlik bilen    azlapketken ,   siriq     uyghurlarning   nopus   sani 500 yilliq    urush    malmachiliqida    milyonlighan   ademdin    aziyip ong   ming gimu    yetmigen   halgha     chushup    qalghan . til ishlitish   sharaitining     yamanliship     birishi     yiziq ishlitishning   mejburi tohtilishi     sewebidin     uyghur yiziqi   ishlitish tohtap   qalghan                       裕固族分别使用三种语言：东部裕固语、西部裕固语和汉语。
　　西部裕固语亦称“尧乎尔语”，属于阿尔泰语系突厥语族东匈语支。一些学者认为，西部裕固语属于保存古代突厥语特泰点较多的上古突厥语，并指出它是回鹘文献语言的“嫡语”。使用这种语言的有亚拉格家、贺郎格家、西八个家三个部落，主要分布在肃南裕固族自治县西部，即今天的明花区的莲花乡、明海乡，大河区的韭菜沟乡和皇城区的马营乡等地。
　　东部裕固族亦称“恩格尔语”，属于阿尔泰语东乡蒙古语族。据研究，它接近于十三世纪的蒙古语，保留较多的古代蒙古语词汇和语音的特点。使用东部裕固语的有大头目家、罗儿家、杨哥家、东八个家、四个马家五个部落，主要分布在自治县东部康乐区的康乐乡、红石窝乡、青龙乡，大河区的红星乡，以及皇城区的北峰乡、北极乡、东滩乡等。
　　使用汉语的主要是居住在明花区前滩和酒泉县黄泥堡等地的裕固族。操不同语言的裕固族人们，相互人们也以汉语作为共同的交际工具。另外，无论是西部裕固语或是东部裕固语，都吸收了大量的汉语借词，涉及的范围还相当广泛。另据调查，大河区、皇城区有一部分人兼通两种裕固语。此外，皇城区有少数人会说藏语。
　　裕固族先民曾经使用过古代回鹘文，后来，他们失去了自己的文字。现在，他们没有本民族的文字，通用汉文。          裕固文字失传的主要原因是，明、清两朝对西北各族实行残酷的种族灭绝政策，裕固族也同样不列外。因当时裕固族先民—-回鹘人｛uyghur｝和蒙古｛mongol｝同样的不能公开使用自己的文字符号，如公开使用就会被斩净杀绝。特别是明、清王朝在历次对西北各族的侵略扩张战争中，裕固族在战乱中，人口急剧下降，裕固族人口在近500多年的战乱中，从百万人下降到不足一万人，语言使用环境随之恶化，文字被逼迫停止使用和失传。文字虽然湮灭，但裕固族的语言和精神是任何屠刀消灭不了的。